Najnowsze badania australijskich naukowców. Leczenia alternatywne i komplementarne, i ich skuteczność w SM

     W 2017 roku, Journal of Neurology, Neurosurgery and Psychiatry (czasopismo medyczne) opublikował przegląd badań nad zastosowaniem medycyny alternatywnej w stwardnieniu rozsianym. Autorzy przeanalizowali informacje płynące z badań dotyczących leczenia komplementarnego, które ukazały się w literaturze specjalistycznej w latach 2001 do 2017. W sumie do ostatecznej analizy zakwalifikowali 38 doniesień naukowych. 
Wedle autorów artykułu, badania przekrojowe pokazują, że od 37 do 100% osób z SM korzystało z leczenia alternatywnego i komplementarnego (CAM, z języka angielskiego – complementary and alternative medicines) a nawet do 52% z nich zastosowało tego typu terapie w ostatnich 12 miesiącach. Co więcej, badania mówią, że pacjenci z SM stosują  CAM łącznie z leczeniem tradycyjnym, ale decyzji o jego stosowaniu często nie konsultują z prowadzącym ich lekarzem (czy to neurologiem czy lekarzem rodzinnym). Co ciekawe, osoby z SM poszukują dużej ilości informacji o zastosowaniu CAM, jednak głównie w źródłach alternatywnych, przede wszystkim przez Internet.
Autorzy przeglądu podają za portalem Touch Neurology, że najczęściej poszukiwane informacje w mediach społecznościowych o niefarmakologicznym leczeniu dotyczą diety, ćwiczeń fizycznych, konopi indyjskich, witamin i suplementów mineralnych oraz komórek macierzystych. Autorzy omawianego przeglądu, powołując się na badania, podają główne powody dla których pacjenci z SM korzystają z leczenia alternatywnego: brak wystarczającej skuteczności leczenia immunomodulującego u niektórych pacjentów (zwłaszcza tych z pierwotnie postępującą postacią SM), skutki uboczne, uporczywe objawy. Terapie alternatywne i komplementarne obejmują czynniki modyfikowalne (np.dieta), a ich podstawy teoretyczne leżą w związku pomiędzy zachorowalnością lub ciężkością SM a modyfikowalnymi czynnikami ryzyka (np. poziomie w surowicy witaminy D). Dieta, witaminy (szczególnie D), ziołowe suplementy są popularnymi metodami alternatywnymi stosowanymi w SM, ale opisuje się też inne, bardzo różne rodzaje tych terapii, które mają wpływać zarówno na fizyczne jak i psychiczne efekty SM (np.metody psychologiczne – terapia poznawczo behawioralna, lub tzw.mindfulness, ćwiczenia – joga, aerobik, stosowanie konopi indyjskich; ale też akupunktura czy pszczeli jad). Wedle autorów przeglądu, mimo, że istnieje wiele badań dotyczących terapii alternatywnych i komplementarnych i ich użycia w SM, to jednak trudniej znaleźć takie, których wnioski oparte są na jednoznacznych, wysokiej jakości dowodach. W swoim przeglądzie Claflin i współpracownicy skupili się tylko na tych badaniach które spełniały rygorystyczne warunki (m.in. zawierały dowody na skuteczność I i II stopnia, posiadały minimum 50 uczestników – zarówno w grupie badawczej jak i kontrolnej oraz ślepą próbę). Do ostatecznych analiz użyto tylko 38 badań, z ponad 1900 wyszukań. Tylko tak niewielka liczba, według badaczy, była prawidłowo zaprojektowana i użyto w nich  solidnych metod naukowych. Autorzy podzielili je wedle opisywanej w nich terapii alternatywnej, tzn. na dane dotyczące konopi indyjskich, diety (badania skupiające się na suplementacji witaminy D, suplementacji wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi, stosowania omega-3, witaminy B7 i Ginko biloba), ćwiczeń fizycznych (ćwiczeczia vs ich brak, innowacyjne ćwiczenia chodu i równowagi, joga), podejścia psychologicznego (terapia poznawczo-behawioralna, rehabilitacja poznawcza, mindfulness), oraz innych (akupresura, relaksacja, refleksologia – ucisk na stopy i dłonie, sole amfetaminy). Po podsumowaniu dostępnych danych, autorzy znaleźli mało dowodów na skuteczność terapii CAM w SM. Jak twierdzą, istnieje bardzo dużo badań skupiających się na efektywności konkretnych terapii alternatywnych i ich pozytywnym wpływie, ale brak jest spójności pomiędzy przedstawianymi przez te badania dowodami, co powoduje, że nie można wyciągnąć znaczących wniosków. Spośród przetestowanych  w przeglądzie CAM , te które posiadają najsilniejsze dowody na skuteczność to: ekstrakt z konopi indyjskich, aktywność fizyczna (sport może mieć pozytywny wpływ na zdrowie osób z SM, szczególnie na obszary związane z mobilnością i siłą mięśniową), oraz terapia poznawczo behawioralna (wpływa na lepsze radzenie sobie z psychologicznymi efektami SM, depresję i stres; istnieją również dowody na jej skuteczność w radzeniu sobie ze zmęczeniem). Ale również te badania miały różną metodologię i niekiedy przeczyły sobie. Podobne konkluzje były już opublikowane w innych przeglądach dotyczących terapii alternatywnych i komplementarnych, oraz rekomendacjach np. National Institute for Health and Care Excellence ( organ zajmujący się poradnictwem mającym na celu poprawę opieki zdrowotnej i socjalnej).
Claflin i współpracownicy nie skreślają jednak leczenia alternatywnego i komplementarnego. Stwierdzają jedynie, że nie chodzi, o to aby stwierdzić  że takie leczenie nie ma wpływu na SM, ale obecnie nie ma rygorystycznych dowodów naukowych, które wspierałyby jego używanie. Podkreślają również, że wiele rodzajów terapii alternatywnych i komplementarnych nie zostało włączonych do tego przeglądu, a mają one silne podstawy teoretyczne i powinny znaleźć się w centrum zainteresowania badaczy. Podsumowują swój przegląd stwierdzeniem, że wpływ terapii komplementarnych i alternatywnych powinien być rygorystycznie oceniany w przyszłych badaniach. Ponieważ SM jest chorobą 1000 twarzy i każdy może przechodzić przez nią w inny sposób, różnorodne metody terapeutyczne powinno się konsultować z lekarzem.